Sommige kinderen zijn geboren lezers, zodra ze leren lezen duiken ze meteen in de boeken. Andere hebben wat meer aanmoediging nodig. Maar hoe maak je lezen leuk? 11 praktische tips voor meer leesplezier, zowel thuis als in de klas. Plus een overzicht van de boeken die mij als kind leesplezier gaven.
Wil je weten welke boeken ik als kinderboekenschrijver het leukste vind? Bekijk dan mijn persoonlijke kinderboeken top 10.
In het weekend lazen mijn ouders mij en mijn zusje altijd voor uit de boeken over Narnia van C.S. Lewis. Ik heb daar bijzonder fijne herinneringen aan. Het was alsof we samen naar dat betoverende land achter de kleerkast gingen. Ik ontdekte dat er met boeken complete werelden voor je kunnen opengaan. Voor mij was dit het begin van een leven vol leesplezier.
Een paar jaar geleden kreeg ik een heel bijzonder mailtje van een meisje dat haar zusje had voorgelezen uit De verschrikkelijke badmeester. Het ging zo:
‘Normaal als ik wakker werd ging ik beneden met mijn zusje tv kijken. Maar toen ik dat boek had, las ik iedere morgen en ik nam het ook mee naar school voor het leeskwartiertje. Mijn zusje vond lezen saai en idioot, maar toen ik haar voorlas, vond ze net als ik, lezen een van de mooiste dingen die er bestaat.’
Probeer regelmatig voor te lezen. Lukt het niet, dan kun je ook overwegen om luisterboeken aan te schaffen. Ook is het mogelijk een abonnement te nemen op een luisterboekenplatform. Een voorbeeld hiervan is Storytel. Met een abonnement luister je onbeperkt naar een enorme hoeveelheid (kinder)boeken. Je kunt dit platform 14 dagen gratis proberen.
Mijn zoon van zes is dol op voorlezen, maar zelf lezen, daar had hij nog niet zoveel zin in. Om hem aan te moedigen, maakte ik een account voor hem aan op Hebban.nl, een website waarop je je leesgeschiedenis kunt bijhouden.
App voor leesplezier
Ik downloadde de speciale app op zijn iPad en legde hem uit hoe hij, door de barcode te scannen boeken aan zijn leeslijst kon toevoegen en beoordelen. Hij vond het geweldig leuk en wilde ineens een heleboel boeken lezen. Mijn vrouw dacht nog dat dat na een tijdje wel over zou gaan, maar inmiddels heeft hij ontdekt wat leesplezier is en dus gaat hij er vrolijk mee door.
Community van lezers
Hebban is een community voor liefhebbers van boeken. Je kunt lijstjes aanleggen van boeken die je wilt lezen, die je aan het lezen bent en die je hebt gelezen. Ook kun je sterren geven en reviews schrijven. Je kunt meedoen aan leeschallenges en je laten inspireren door anderen. Ik ben zelf een groot fan van deze app/website. Mijn eigen account bekijk je hier. En o ja… deze dienst is helemaal gratis.
Leesplezier met de Hebban app
Ik geloof dat er voor ieder kind een boek bestaat dat hem of haar raakt, enthousiast maakt, volledig meeneemt naar een die compleet andere wereld. Maar welk boek? Hoe vind je dat ene boek dat een kind echt leesplezier geeft?
Leesplezier betekent voor elk kind wat anders
Luister vooral goed naar het kind zelf en probeer het zo min mogelijk te sturen. Ga in gesprek over hobby’s en interesses. Moet het gaan over voetbal, ruimtevaart of ridders? Over paarden, dolfijnen of mode?
Lachen, huilen of griezelen
En wat moet een boek met jou als lezer doen? Wil je lachen, huilen of griezelen? Wil je verrast worden? Zoek je herkenning? Hou je van fantasie of meer van realistische verhalen? Wil je leren, puzzelen, ontdekken, avonturen beleven?
Op de website Land van Lezen vind je een handige tool die je kan helpen met deze zoektocht: De boekenmatch. Aan de hand van plaatjes bepaal jij wat voor soort boek je wilt lezen en daarna krijg je je eigen top 10.
Boekenmatch geeft handige boekentips
Haal een flinke stapel boeken in de klas en lees klassikaal de flaptekst of de eerste pagina voor. Is er een kind dat dit boek verder wil lezen? Ga net zo lang door tot ieder kind een boek heeft.
Bij leesplezier denk ik aan de bibliotheek. Mijn moeder nam mij als kind iedere week mee naar deze geweldige schatkamer vol boeken. Voor mij was dat altijd weer een feestje. Ik kon er uren rondhangen en er was zoveel moois om uit te kiezen.
Een bibliotheekabonnement is trouwens gratis voor kinderen. Zoek hier een bibliotheek bij jou in de buurt en schrijf je kind in. Met een abonnement kun je ook kiezen uit een heleboel digitale boeken en luisterboeken voor op je tablet of e-reader.
Het is een grote misvatting dat je een boek altijd per se moet uitlezen. Ik hoor wel eens mensen zeggen: ‘Ik heb al een tijdje niets meer gelezen. Dat komt door dat boek waar ik maar niet doorheen kom. Ik heb er eigenlijk geen zin meer in, maar ik moet het uitlezen voor ik aan iets nieuws begin.’
Wie heeft dat toch bedacht, dat je een boek per se moet uitlezen? Dit is zo zonde. Het gaat uiteindelijk allemaal om leesplezier. Geef het goede voorbeeld, doe dat boek alsjeblieft gauw weg en begin aan iets nieuws. Het leven is te kort om jezelf te kwellen met saaie boeken.
We leven in een geweldige tijd. Alles wat je wilt weten is slechts een paar zoekwoorden van je verwijderd. Lees je het boek De reis van Yarim, van Hans Hagen, dan hoef je alleen maar ‘Jordanië’, ‘Syrië’ of ‘Pakistan’ in te typen en je ziet het landschap meteen voor je.
Als ik een boek lees dat zich in de werkelijke wereld afspeelt, dan zoek ik altijd even op een paar plaatsnamen om een indruk te krijgen hoe het er in het echt uit ziet. Als er beroemde gebouwen beschreven worden of historische personen, dan zoek ik ze op. Ik zoek ook vaak even op de schrijver om te zien wie mij zoveel leesplezier bezorgt.
Veel uitgevers verstrekken gratis promotiemateriaal voor in de klas. Bestel wat leuke posters om de klas of de schoolbibliotheek mee op te vrolijken. Dit kan ook bij mijn eigen uitgever. Je kunt contact opnemen via de contactpagina op deze website.
Bijna alle schrijvers hebben tegenwoordig een eigen website en het is heel makkelijk met ze in contact te komen. Zelf vind ik het erg leuk om iets van mijn lezers te horen en ik probeer gerichte vragen altijd persoonlijk te beantwoorden.
Verzin vragen met de klas of met een groepje leerlingen en stuur ze naar de schrijver. Op die manier kun je ook gemakkelijk nieuwe boeken ontdekken, want wat zijn nou de favoriete schrijvers van jouw favoriete schrijver? Let er wel op dat sommige schrijvers uit het buitenland komen en dus geen Nederlands spreken. Kijk dus even in de colofon van een boek om te zien of het vertaald is en vanuit welke taal.
Een schrijversbezoek is voor veel kinderen een bijzondere ervaring die ze niet snel zullen vergeten. Ik hoor vaak van bibliotheken en scholen dat de boeken die ik genoemd heb tijdens een bezoek nog maanden daarna veel uitgeleend blijven worden. Kinderen gaan echt meer lezen en ervaren meer leesplezier door zo’n schrijversbezoek.
Je kunt kinderboekenschrijvers eenvoudig boeken via De schrijverscentrale. Deze organisatie beschikt over een grote database met Nederlandse schrijvers die je kunt uitnodigen. Als het als school niet mogelijk is, kun je ook informeren bij de bibliotheek of de plaatselijke boekhandel. Veel boekhandels en bibliotheken organiseren rond De kinderboekenweek bezoeken en kinderboekenfeesten. Tot slot kun je op de website van veel schrijvers zien waar ze allemaal komen.
Laat kinderen zelf kiezen welke boeken ze willen lezen. Gun ze hun eigen smaak. Leesplezier begint met een vrije keus. Laat het idee los dat er ‘goede’ en ‘slechte’ boeken zijn en probeer ze niet te sturen of iets op te dringen. Leef je in in hun belevingswereld en zoek samen naar de ideale boekenmatch.
De Amerikaanse schrijver Neil Gaiman sprak ooit de volgende wijze woorden:
‘I don’t think there is such a thing as a bad book for children. It’s tosh. It’s snobbery and it’s foolishness. Well-meaning adults can easily destroy a child’s love of reading. We need our children to get onto the reading ladder: anything that they enjoy reading will move them up, rung by rung, into literacy.’
Hieronder een overzicht van de boeken die ik zelf leuk vond als kind. Zoals je zult zien is het niet bepaald een ‘literaire’ leeslijst. Toch raakte ik rond mijn achttiende compleet verslaafd aan ‘echte’ literatuur. Ik las Max Havelaar, Nescio en Vestdijk. Ik verslond Dostojevski, Toergenjev en Tolstoj en ontdekte de wonderbaarlijke wereld van de poëzie.
Ik werd een echte literatuurliefhebber zonder dat iemand zich ooit om mijn ‘literaire opvoeding’ heeft bekommerd. Ik prijs mij gelukkig dat mijn ouders mij de vrijheid gaven om de wereld van boeken zelf te ontdekken. Nooit lieten zij hun afkeuring blijken voor bepaalde boeken. Nooit probeerden ze mij hun voorkeuren op te dringen. Het draaide allemaal om leesplezier.
En daarom pleit ik er nogmaals voor om kinderen vrij te laten. Probeer ze niet op te voeden of te verheffen. Laat ze zelf en op eigen tempo kennismaken met boeken en dan komt de literatuur vanzelf — of niet.
Dat laatste is overigens helemaal niet erg, want niet de literatuur, maar taalontwikkeling is het hogere doel. Het gaat erom dat kinderen op latere leeftijd in staat zijn een degelijke opleiding te volgen en goede, verantwoorde keuzes te maken. Hun persoonlijke boekensmaak is totaal onbelangrijk, want er is niets mis met detectives, avonturenromans en thrillers.
Een ontroerend boek van Shirley Hughes over een jongen die zijn favoriete knuffel kwijtraakt en terugvindt. Ik vond de illustraties als kind al erg mooi.
Ik was gek op de zoekboeken van Richard Scarry. In de tijd dat ik nog niet kon lezen bladerde ik erin en verzon mijn eigen verhalen rond de humoristische illustraties en deed of ik mijn zusje voorlas.
De eerste boeken die ik met veel leesplezier zelfstandig heb gelezen zijn die van Arnold Lobel. Ik was dol op de korte vrolijke en grappige avonturen van deze twee vrienden.
Mijn moeder las mij en mijn zusje vaak voor uit dit versjesboek. Nu ik het teruglees vind ik het best oubollig, maar toen vond ik het prachtig. Het was mijn eerste kennismaking met de seizoenen.
De verhalen van Winnie de Poeh ben ik altijd blijven waarderen — ook als volwassene heb ik deze verhalen vaak met veel plezier herlezen.
De verhalen van dit piepkleine mannetje fascineerde me. Ineens zag ik de wereld vanuit een totaal ander, maar heel spannend perspectief.
Mijn moeder las mij en mijn zusje vaak voor uit Ot en Sien. Ik herinner me er niet veel meer van, behalve dat ik erg geïnteresseerd was in de ongecompliceerde wereld van vroeger.
Ik hield van de verhalen van Annie M.G. Schmidt. Niet alleen die over Pluk met zijn kraanwagentje, maar ook van de boeken over Floddertje en Jip en Janneke kon ik geen genoeg krijgen.
Als kind was ik enorm braaf. Ik denk dat ik juist daarom zo hield van de Michiel van de Hazelhoeve, de jongen die zijn zusje in de vlaggenmast hees.
Een heerlijk voorleesboek, waarvan ik me herinner dat het me meevoerde naar een andere, verre en onbekende wereld.
Als jongen van tien was ik dol op boeken over de Tweede-Wereldoorlog. Dit boek van vond ik ontzettend spannend en heerlijk dik.
Ik heb bijna alle delen van Snuf de hond gelezen. Dit boek over een enge hellehond die een papaverveld bewaakte, kan ik me nog goed herinneren.
Deze boeken lazen we het het hele gezin op zaterdagavond. We begonnen met De leeuw en het land in de kleerkast en lazen ze allemaal. Ik vond ze betoverend mooi.
In groep 7 en 8 las ik veel van Jan Terlouw. Dit boek over de watersnoodramp van ’53 greep me enorm aan. Ik heb er nog dagen over na lopen denken.
Een van de mooiste leeservaringen uit mijn jeugd. Ik was gek op historische boeken en heb het alle boeken van Thea Beckman verslonden.
Het beste kinderboek allertijden van de allerbeste kinderboekenschrijver ooit. Dit boek heeft alles wat een goed kinderboek moet hebben. Voor mij het voorbeeld van leesplezier. Ik heb het op latere leeftijd vele malen herlezen.
Evert Hartman was net als Thea Beckman een van mijn favoriete schrijvers. Dit boek over helderziendheid en bovennatuurlijke verschijnselen vond ik bloedstollend.
Veel herinner ik me niet van deze serie. Er waren vooral veel delen en ik heb er stapels van gelezen. Spannende avonturen die ik graag naspeelde, tot ik er op een dag ineens klaar mee was.
Reacties (2)
Hoi ik heb aan geboden aan school om te onderzoeken wat ze kunnen doen om het leesplezier aan te boren en te vergroten. mag ik een keer hier met je over door praten. Als kind verslond ik boeken en merk dat mijn zonen nog niet die zelfde honger naar boeken hebben. wel worden er lekker veel strips gelezen. Lezen kan ook verbinden. dus het zou ontzettend leuk zijn als we hier een paar initatieven kunnen ontplooien die kinderen meer leesplezier geven.
hartelijke groet Lies
hartelijke groet
Hallo Lies, Wat goed dat je dit gaat onderzoeken. Ik denk dat je het beste kunt beginnen met het boek Wie niet leest is gek, van Naomi Smits. Ze heeft mij ook geïnterviewd voor dit boek en je leest er nog veel meer tips in over lezen en leesplezier op de basisschool. Misschien heb je er wat aan? Groet, Jozua